Giao tranh đang diễn ra ác liệt khi quân đội hai nước chạy đua để giành các vùng lãnh thổ mới trước khi mùa Đông đến. Hiện cả Nga và Ukraine được cho là đang áp dụng chiến thuật gọng kìm để giành quyền kiểm soát các thành phố trên.

Cả Nga và Ukraine đang có những điều chỉnh về mặt chiến thuật để tạo lợi thế trong thời gian tới. Mặc dù Ukraine đang tiến hành song song 2 cuộc phản công tại phía Bắc và phía Nam và giành được một số bước tiến nhỏ. Nhưng ở phía Đông, vùng Donbass, quân đội Nga vẫn duy trì lợi thế.

Hiện Ukraine đang nỗ lực giành quyền kiểm soát Lyman – một trung tâm đường sắt quan trọng đóng vai trò như một tuyến hậu cần của Nga ở rìa phía Tây Donbass. Nga đang kiểm soát thành phố này, nhưng Ukraine hy vọng sẽ nhanh chóng sử dụng nơi đây như cửa ngõ đế tiến xa hơn về phía Đông và duy trì lợi thế. Lyman có ý nghĩa quan trọng với cả bàn cờ Donbass. Đây là tiền tuyến của mũi đánh từ phía Bắc trong 3 mũi tiến công của quân đội Nga ở phía Đông Ukraine.

Thành phố Bakhmut là lối vào của một phần khu vực tại Donetsk hiện vẫn do các lực lượng Ukraine nắm giữ. Việc chiếm được thành phố này sẽ mang lại cho Nga lợi thế lớn sau khi rút một số lực lượng ở phía Bắc. Ukraine tố Nga đã pháo kích Bakhmut không ngừng nghỉ trong 3 tháng qua.

Cuộc chiến giành Bakhmut và Lyman sẽ giúp các bên thiết lập được những vị trí chiến lược trước khi hoạt động trên tiền tuyến bị đình trệ do thời tiết lạnh giá. Nếu Ukraine giành được các thành phố này, quân đội của họ có thể tạo đà lấy lại một số vùng lãnh thổ đã mất trong những tháng tới. Trái lại, nếu Nga giành quyền kiểm soát Bakhmut và Lyman thì với sự trợ giúp của quân tiếp viện, Moscow có thể tiến đánh 2 thành phố lớn ở Donbass là Kramatorsk và Sloviansk.

Tại Lyman, quân đội Ukraine đã áp dụng chiến thuật gọng kìm. Lực lượng này đang tấn công thành phố từ phía Nam và phía Tây, giành quyền kiểm soát các ngôi làng ở vùng ngoại ô trên đường tiến công. Bị tách rời khỏi nguồn cung cấp của Nga ở phía Bắc sau cuộc tấn công của Ukraine trong thời gian gần đây, Lyman được coi là một mục tiêu tấn công tương đối dễ dàng với Kiev. Tuy nhiên, sau khi Nga điều quân tiếp viện đến thành phố này, bước tiến của Ukraine đang gặp khó khăn.

Một binh sỹ Ukraine cho biết: “Mọi thứ đang thay đổi rất nhanh”. Trong tuần qua, các lực lượng Ukraine đã tiến vào làng Shchurove, một thị trấn nhỏ gần thành phố, nằm giữa những khu rừng rậm và cạnh dòng sông Siversky Donets. 

Tại Bakhmut, Nga cũng đang thực hiện chiến lược tấn công từ 2 hướng, từ phía Đông và phía Nam. Với đà tấn công của Nga, quân đội Ukraine cố thủ xung quanh thành phố đang suy yếu dần, sau khi chịu tổn thất lớn về nhân lực và vũ khí. Quân đội Nga đã giành quyền kiểm soát ít nhất một ngôi làng gần ngoại ô Bakhmut vào đầu tháng 9 này.

Trung tá Yuriy Bereza, chỉ huy đơn vị Dnipro-1 thuộc Lực lượng Vệ binh Quốc gia Ukraine cho biết: “Vấn đề chính hiện nay là chúng tôi phải giữ được Bakhmut”.

Các lực lượng Nga đã giành được nhiều vùng lãnh thổ ở Donbass trong mùa Hè, đặc biệt là 2 thành phố Lysychansk và Sievierodonetsk nằm gần nhau. Nhưng thời gian gần đây Ukraine đã chiếm lại một số ngôi làng nhỏ ở ngoại vi phía Tây của khu vực. Hiện Nga đang tăng cường quân tiếp viện tại các khu vực xung quanh Lyman và Bakhmut và đây sẽ là thách thức lớn đối với Ukraine. Ông Yuriy Bereza cho biết: “Nếu như trước đây chỉ có khoảng 1 đến 2 binh sỹ trên mỗi m2 thì hiện giờ con số này lên đến 10 người”.

Xe tăng Ukraine khai hỏa tại vùng Donbass (miền Đông Ukraine). Ảnh: Tyler Hicks/The New York Times

Donbass là vùng đất mỏ rộng lớn của Ukraine và là trung tâm công nghiệp chính của nước này (chủ yếu là luyện kim) trước chiến tranh. Do nơi đây có nhiều cánh đồng, cây cối và sông ngòi, nên các bên có thể áp dụng nhiều chiến thuật để dồn đối phương tới các điểm nghẽn. Trong nhiều tháng qua, sông Siversky Donets chảy uốn khúc qua miền Đông Ukraine đã trở thành một rào cản tự nhiên đối với những bước tiến của quân đội hai nước. Đến thời điểm hiện tại, vẫn chưa bên nào có thể thực hiện thành công cuộc tấn công qua tuyến đường thủy này.

Tuy vậy, tại Bakhmut – thành phố có dân số khoảng 700.000 người trước chiến tranh, các lực lượng Nga không bị cản trở bởi các tuyến đường thủy. Nếu chiếm được Bakhmut, Nga có thể phần nào khơi dậy tinh thần của binh sĩ sau những bước lùi trước đòn phản công của quân đội Ukraine ở phía Đông Bắc. Hiện tại, binh sĩ Ukraine đang chặn họ lại bằng tuyến phòng thủ ở rìa Đông thành phố.

Các chỉ huy Ukraine ở Bakhmut thời gian gần đây cho biết, ngay cả khi họ sử dụng các hệ thống tên lửa hiện đại do Mỹ cung cấp, chẳng hạn như hệ thống pháo phản lực cơ động cao (HIMARS), cũng không thể làm gián đoạn chuỗi cung ứng của Nga. Đó là một sự thay đổi rõ rệt so với báo cáo của các chỉ huy Ukraine trong mùa Hè khi Mỹ lần đầu chuyển giao HIMARS cho Ukraine. Điều này cho thấy quân đội Nga đã đối phó tốt hơn với các cuộc tấn công bằng cách phân tán hợp lý kho dự trữ đạn dược của họ